Pasteloza

Zróbmy mały eksperyment! Zamknijcie oczy i wyobraźcie sobie blokowisko. Co widzicie? Czy szare ściany, które kiedyś niewątpliwie były białe, ale wiele już przeszły? A może zbiór kolorowych budynków, wymalowanych wszystkimi kolorami tęczy i w różne wzorki?

Jestem bardzo ciekawa, co zobaczyliście. W mojej okolicy nie ma już praktycznie bloków, które zachowałyby swój oryginalny wygląd, a kiedyś widoczne były łączenia płyt czy miejsca pęknięć. W wielu miastach bloki, zwłaszcza te powojenne, wykonane w technologii wielkiej płyty, należało ocieplić. Dlaczego termomodernizacja jest taka ważna? Wiele budynków zbudowano po prostu w taki sposób, że przepuszczają za dużo ciepła, więc zimą trzeba mocniej je ogrzewać, co prowadzi do wysokich wydatków. Kosztowne ocieplenie budynku ma zmniejszyć zużycie energii i zwrócić się po paru latach. Skoro remont i tak musi się odbyć, to można go jeszcze jakoś wykorzystać - przegonić prl-owską szarość, dodać trochę koloru, może rozjaśnić komuś dzień tęczą wymalowaną na wysokość 10-piętrowego wieżowca. Tylko, że trochę wymknęło się to spod kontroli.

Podobno najgroźniejsze trucizny powstają w trakcie opracowywania leków. Tak było i tym razem. Próbowano wynaleźć lekarstwo na szarość. Pomyślano, że jak się ją zamaluje, to będzie lepiej. Tak rozwinęła się pasteloza.

Podobno to właśnie Filip Springer jest twórcą pojęcia "pasteloza" - ale niech te pastele Was nie zmylą, bo chodzi tu o całość zjawiska, obejmującego także intensywne kolory i wszelakie wzorki. Tego słowa nie ma jeszcze w słowniku języka polskiego, ale o tym problemie mówi się już od lat i na razie nie zapowiada się, żeby całkowicie zniknął...

PASTELOZA - brak umiarkowania w stosowaniu kolorów pastelowych do upiększania otoczenia

L.U.C i Sokół nagrali nawet utwór "Pospolite ruszenie", który ma zwrócić uwagę na estetykę polskich osiedli:

Te bloki są jak najgorszy kac,
Kiedy już strach się bać,
Kiedy nie możesz ruszyć głową.
Te bloki są jak najgorsza z faz,
Kiedy twa blada twarz wygląda zbyt kolorowo.
Ten polski design dla ubogich ma,
Małego miasta ślad,
Nieważne, gdzie te bloki stoją.
Kto pierwszy pomalował
Tak nasz świat,
Nie kochał chyba nas,
Zrobił to raczej swoim wrogom.

No czyż nie jest to mistrzowskie zestawienie kolorów? ;)

ul. Zaruskiego, Bielsko-Biała; autor: Tomasz Fritz via bryla.pl

Manuela Dąbkowska napisała na temat bloków swoją pracę dyplomową, której częścią są fotografie ciekawie ozdobionych bloków

fot. Manuela Dąbkowska "Bloki"  via Fotopolis

fot. Manuela Dąbkowska "Bloki" via Fotopolis

Pasteloza opanowała nawet niektóre kamienice - te dwie sąsiadują ze sobą, tworząc piękny kontrast.

osiedle Przylesie w Lubinie

osiedle Przylesie w Lubinie, widoczne ze szczytu wieży wspinaczkowej Kielich

osiedle na południu Wrocławia

Więcej przykładów można znaleźć na stronie Pospolitego Ruszenia w zakładce "Bloki zarażone".

Czy można inaczej?

Oczywiście, wszystko zależy od mieszkańców i spółdzielni mieszkaniowych, i oczywiście osób odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne w miastach. W niektórych miejscach udało się uratować się bloki przed pastelozą i wzorkami, ale ta granica jest bardzo cienka - poniżej przedstawiłam kilka ciekawych przykładów, które dla mnie są estetycznie atrakcyjne, ale może dla Was to już przykłady pastelozy? Albo wręcz przeciwnie, bardzo podobają Wam się przykłady przedstawione przeze mnie powyżej. Co człowiek, to inny gust, dlatego w niektórych przypadkach bardzo trudno wybrać najlepsze rozwiązanie. Mieszkańcy będą zachwyceni kolorami swojego bloku, a architekci i urbaniści będą sobie wyrywać włosy z głów.

W wielu miastach boczne ściany bloków i wieżowców, które mają niewiele okien lub wręcz są ślepe, stają się malarskim płótnem dla artystów.

Mural chilijskiego artysty Inti, al. Wyszyńskiego 80, blok 267 (os. Retkinia), źródło: Urban Forms

Prace boliwijskiego artysty Roberto Mamani na blokach w El Alto.

Mural z okazji 100-lecia nadania praw miejskich. ul. Kosmonautów 1 w Dąbrowie Górniczej, autor: Wojciech Zaczek; fot. Kamila Kotusz

fot. Przemysław Turlej za bryla.pl

Tetris - projekt termomodernizacji bloku os. Rusa (spółdzielnia mieszkaniowa Osiedle Młodych)

Realizacja powyższego projektu; fot. Łukasz Gdak via Głos Wielkopolski

Audiomurale to projekt Ady Kotyńskiej. Na ścianach wieżowców w Elblągu miały pojawić się zakodowane wiadomości od mieszkańców - zakodowane w formie spektogramów. Projekt zrealizowano w końcu na elbląskiej Starówce.

Wizualizacja Audiomurali; źródło: Audiobloki

Stonowane kolory, biel na balustradach - w ostatniej chwili ten blok uniknął przemalowania w różnokolorowe wzorki.

Pl. Waryński, Poznań; projekt ULTRA Architects  - pracowania za darmo przygotowała alternatywny projekt i przekonała do niego mieszkańców; źródło: ULTRA Architects via bryła.pl

Termomodernizacja elewacji wielorodzinnego budynku mieszkalnego we Wrocławiu, autor: SK Architekci

Jasne, czasami jaskrawe kolory są powrotem do barw historycznych (jak pomarańczowy dworzec kolejowy we Wrocławiu) czy mają podkreślić artystyczny charakter miejsca (jak kolorowe kamienice w Kunsthofpassage w Dreźnie).
No i termomodernizacja to nie jedyny sposób na rewitalizację takich osiedli - można tworzyć większe apartamenty z kilku mieszkań (na przykład dwukondygnacyjne!), ogrody na dach i balkonach, uzupełniać małą architekturę, dodawać windy albo dobudowywać całe kondygnacje, przy okazji wygłuszając ściany czy powiększając otwory okienne, żeby do mieszkań wpadało więcej światła.


Do poczytania:
Rewolucja na osiedlach. Precz z kolorystyczną szpetotą!
Polacy wielką płytę tylko ocieplają i malują. I to ohydnie. Ale nadchodzą zmiany
Ogrody na dachach, apartamenty. Tak można mieszkać w blokach z wielkiej płyty!
Blokowiska się starzeją. Zobacz, jak ratować osiedla z wielkiej płyty - wywiad z Ewą Olejnik, absolwentką Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej.
"Bloki" na fotografiach Manueli Dąbkowskiej
Nieśmiertelna pasteloza, czyli dlaczego polskie bloki mają tak okropne kolory?
 Historia holenderskiego osiedla Bijlmermeer


Jestem bardzo ciekawa, co Wy o tym sądzicie. Czy zauważacie pastelozę wokół siebie, czy to tylko wymysły osób, które mają za dużo czasu wolnego? ;)